De xente pechada

Esta entrada vén a conto dun suceso lamentable que aconteceu hai unhas semanas. Hai quen dirá que é anecdótico, que este tipo de actitudes son marxinais nunha sociedade europea do século XXI, e hai quen dirá que o único novidoso deste caso é que a persoa discriminada e vexada, absolutamente “estupefacta”, se atreveu a denunciar o seu caso.

Esta moza, Esther García del Barrio, comprobou na súa propia pel o que seguro que tiña escoitado na súa estadía en Galiza na boca dalgunha persoa consciente da desigualdade social, xurídica e profundamente antidemocrática que existe en torno aos dous idiomas cooficiais. Xa sabedes, vellas queixas de acomplexados galeguistas que arrastran no seu vitimismo o estigma do autoodio, a diglosia, os prexuízos lingüísticos e aínda outros termos caducos e pouco realistas. Mesmo puido lelo nalgún libro de texto, xa se sabe, unha perigosa ferramenta que se emprega na adoutrinadora escola galega.

Realmente, estes posicionamentos avanzados procuran o progreso da sociedade, que debe ir deixando de lado estas atávicas formas de comunicación empobrecedoras e disgregadoras, fortemente ideoloxizadas, que non nos permiten ir máis aló do telón de grelos. Porque acontece que isto que lle pasou a Esther, que moitos e moitas de nós recoñecemos como habituais baixo mil e unha formas, sutís ou non, no noso día a día, aínda vai ser culpa dela. Porque é  totalmente intolerábel que aínda por riba se acose a quen mira polo noso ben e nos anima a abandonar o noso “ridículo, absurdo e innecesario” dialecto.

E é que “sempre haberá quen diga que a culpa de levar golpes é do cravo por se poñer debaixo do martelo”, Esther, e ti quixeches andar polo mundo abrindo cancelas. Precisamente disto vai a contraportada do último número de Ollos de aula, a revista que a Coordinadora Galega de ENDL edita para a comunidade educativa.

Cancelas e ferrollos

Esta breve historia pode que sexa verídica.

A protagonista chámase Esther, é madrileña de orixe, ten vinte e nove anos. Durante unha breve etapa da súa vida trasládase a vivir á Coruña. Nese período descobre non só unha cidade marabillosa, senón tamén xentes que falan un idioma distinto ao seu. Ela non o dubida. Decide aprender esa lingua con sabor atlántico. Para integrarse. Para ser menos allea. Para enriquecerse, mais non con moedas, senón con palabras que abren cancelas e permiten descubrir novos universos.

Un día esa moza ponse a buscar emprego. Esa tarefa, como para tantos milleiros de persoas, resulta un labor complicado. Envía centos e centos de currículos. Un deles chega ata un hotel asturiano. Nese papeliño no que figuran os seus méritos e coñecementos, Esther deixa constancia do seu coñecemento da lingua galega. Algo que semella positivo, e que non fai dano a ninguén. Porque, supostamente, vivimos nunha sociedade plurilingüe que valora e recoñece a diversidade lingüística. Non si?

Se cadra, non. Como tantos outros, a propietaria do hotel asturiano rexeita o currículo de Esther, nun exercicio de liberdade empresarial. Ata aí nada estraño acontece, está no seu dereito a facelo. Mais non lle abonda. Hai un detalle nese currículo que lle provoca proídos, unha especie de estigma, como un pelo que aparece na sopa. Por que unha moza madrileña é tan parva para alegar o galego como mérito profesional? Por favor, menudo atrevimiento! Que aprenda mejor inglés y se deje de una vez de dialectos regionales!

E así anda o mundo: con persoas que abren portas e con outras que as atrancan con ferrollos. Mais sempre haberá quen diga que a culpa de levar golpes é do cravo por se poñer debaixo do martelo.

Xente normal e problemas reais

"Faladoiro". Plan de Convivencia. CEIP de Baamonde

Desconfiarei sempre de quen non respecte a miña lingua. Porque, ao facelo, demostra que non me respecta a min, e ao tempo tamén demostra que non respecta un ben cultural esencial.

Desconfiarei sempre de quen non considere normal o seu uso institucional e simbólico, porque non considera normal a miña realidade cultural e porque ademais pensa que ten dereito a decidir o que é a normalidade, e curiosamente a normalidade é el, e non eu.

Desconfiarei sempre de quen diga que o meu problema non é real, porque me fai de menos e porque pensa ter o poder de decidir o que é real, e casualmente tamén o é el, e non eu.

Desconfiarei sempre de quen diga que as linguas son para entenderse e non para crear problemas e utiliza este argumento para crear problemas coas linguas.

Desconfiarei sempre de quen manipule realidades deliberadamente e ouse acusar as linguas perseguidas de seren as perseguidoras.

Desconfiarei sempre de quen vexa como un gasto innecesario a promoción da miña lingua e como un investimento imprescindible a promoción da súa.

Desconfiarei sempre de quen queira acomplexarme porque falo con naturalidade a lingua de meus pais.

Desconfiarei sempre de quen me negue a lingua, porque me sinto comprometido cos que a salvaron para que eu llela poida aprender aos meus fillos.

E procurarei enfadarme pouco, só cando me pareza normal e diante de ameazas que considere reais. E sempre, pero sempre, plantarei cara.

CARLES CAPDEVILA, director do diario Ara.
Tradución ao galego do seu artigo “Gent normal i problemes reals”
Fonte: web de ProLingua

Máis ciberactivismo polo idioma

A plataforma ProLingua estréase en novas canles para a defensa e promoción da lingua. Na liña das xa veteranas Ciberirmandades da Fala, que veñen de conseguir o obxectivo de introducir o galego como idioma por defecto nos portátiles do programa Abalar, os prolingüeiros e prolingüeiras poñen en marha ProLingua Ciberactúa con esta primeira iniciativa que tomamos do blogue da Profa.

ProLingua, plataforma pola defensa e promoción da lingua galega, comeza unha campaña, baixo o epígrafe de ProLingua Ciberactúa. A cousa consiste no envío masivo de cartas ou mails a institucións ou empresas que discriminan claramente o galego. Neste caso comezaremos por Gas Natural que, sendo unha empresa que absorbeu á galega FENOSA, ofrece a súa web en castelán, catalán e inglés, pero non en galego.

Envía cartas ou mails ou ben chámaos por teléfono esixindo que a lingua galega tamén sexa idioma de interlocución entre a empresa e os ses clientes galegos.

Formas de contacto con GAS NATURAL FENOSA:

1. Enderezo postal: Gas Natural SDG, S.A., 2008 Plaça del Gas, 1 08003 Barcelona
2. Páxina web de atención ao cliente on line
3. Teléfono de atención ao cliente de Unión Fenosa: 901 380 220
4. Teléfono de atención ao cliente de Gas Natural: 902 200 850

Moitas grazas pola túa actuación a prol da nosa lingua!

De como as mentiras acaban callando na sociedade… e nos claustros dos centros escolares

ProLingua vén de publicar un manual de autodefensa lingüística que nos é moi valioso socialmente para identificar e desmontar as falacias que existen sobre a lingua galega, unhas máis ou menos enraizadas na sociedade tras séculos dunha poalla incesante de autoodio, outras de nova fasquía que constrúen e propagan os sectores galegófobos contrarios aos tímidos avances no proceso de normalización do noso idioma. Todas elas, en conxunto e sen exclusión de ningún dos prexuízos aos que estamos acostumados, son aproveitados polos resortes do negacionismo político, social, mediático e económico, que queren reservar un lugar inferior, subsidiario do español e estigmatizado para o galego.

Desta selección de mentiras que nos achegan en forma de presentación Pilar Ponte e Xosé Henrique Costas, hai unha, a décimo sétima, á que estamos acostumados na rúa e nas aulas e que tentamos traballar con moita paciencia e pedagoxía, sobre todo, nos contornos galegofalantes. Di así:

Mentira 17: “O galego normativo, o que nos impoñen, non é o que nós falamos. É un galego artificial, aportuguesado, é un neogalego que ninguén fala”.

Ao que nesta presentación se responde, dun modo resumido, a seguinte contraargumentación:

• Falso. O galego normativo é unha lingua de todos e de ninguén, baseada no galego moderno, popular e literario depurado de castelanismos. Como o son tamén o castelán estándar, e o portugués estándar entre outros.

• O galego normativo está máis próximo do galego falado en calquera sitio de Galicia do que pode estar o español normativo do castelán falado en Andalucía, Canarias ou mesmo Galicia. As diferenzas son moi pequenas, e consisten sobre todo na recuperación e/ou introdución de moitos termos cultos e científicos que non había na lingua popular.

Pois ás veces non son os rapaces e rapazas os que saltan na aula con este tipo de prexuízos, senón compañeiros e compañeiras de profesión que manteñen unhas actitudes negativas, de maneira consciente ou involuntaria, cara á lingua, e que proxectan, repetimos que querendo ou sen querer, no alumnado.

O seguinte texto, que reproducimos coa autorización expresa do seu autor (ao que lle agradecemos o xesto), responde a esta dinámica, en concreto, a unha discusión que aconteceu nunha sala de profesores dun centro público galego hai apenas uns días. Do ánimo -construtivo- do autor de contraargumentar o prexuízo lingüístico nace esta resposta que nos deixa, con todo, o sabor amargo de ter que se esforzar por explicar o evidente, o cientificamente evidente, e facer tanta pedagoxía social. Pese a todo, nese camiño estamos… e este compañeiro viuse na necesidade de facelo.

De rarezas e risas

O outro día xurdiu na sala de profesores unha viva discusión sobre a palabra ‘colo’, a partir da mesma fago as seguintes reflexións, sen ánimo de ofender. De verdade que sen ánimo de ofender, se non fose así nin me molestaría, simplemente practicaría a indiferenza. Se o fago é porque aprecio as persoas que interviñeron na discusión e porque creo que ás veces cometemos erros inconscientemente ou por descoñecemento, pero que non debemos deixar pasar, porque son estes pequenos erros os máis perigosos, porque pasan inadvertidos.

En galego para referirnos á parte que une a cabeza co tronco dicimos COLO, de aí, por metonimia (igual que sucede en castelán ou noutras linguas), dicimos o COLO DA CAMISA; e o que se pon arredor do COLO é o COLAR.

Moita xente, como o descoñece, sorpréndese e rise, como se fose algo raro ou inventado onte. Por desgraza para a humanidade o descoñecemento é moi atrevido, pero por sorte segue sen estar ben visto.

Pero, vexamos que sucede noutras linguas:

LATÍN	COLLUM (lese COL-LUM)
italiano	COLLO (lese COL-LO)
galego	COLO / pescozo
portugués	COLO / pescoço
francés	COL (de obxectos ou prendas) / COU (do corpo)
catalán	COLL
castelán	CUELLO /pescuezo
romanés	GÂT (para persoas) / CEAFĂ (de animal)
Inglés	NECK, pero:COLLAR (para prendas de vestir) detachable COLLAR: colo postizo soft COLLAR: colo brando wing COLLAR: colo da gravata de lazo detachable COLLAR: colo de quita e pon spare COLLAR: colo de recambio En inglés o L dobre lese como un L simple

Despois do visto, onde está a rareza? No galego, desde logo que non.

En canto á risa, non estaría de máis lembrar aquela famosa pasaxe do Lazarillo que a seguir transcribo:

De manera que, continuando con la posada y conversación, mi madre vino a darme un negrito muy bonito, el cual yo brincaba y ayudaba a calentar. Y acuérdome que, estando el negro de mi padre trebejando con el mozuelo, como el niño vía a mi madre y a mí blancos, y a él no, huía dél con miedo para mi madre, y señalando con el dedo decía:

—¡Madre, coco!

Respondió él riendo:

—¡Hideputa!

Yo, aunque bien mochacho, noté aquella palabra de mi hermanico, y dije entre mí “¡Cuántos debe de haber en el mundo que huyen de otros porque no se ven a sí mesmos!”

Ben podiamos substituír a palabara “huyen” por “se ríen”.

Así que, temos o dereito (todos nós) a rirnos do que nos apeteza? Vexamos algúns casos e despois saquemos conclusións:

• Temos dereito a rirnos dunha muller que leva velo, por anticuada? Pode ser, total que raros son, non?
• Temos dereito a rirnos dunha persoa gorda ou moi delgada ou moi pequena ou demasiado alta, etc., porque non responde aos estándares  de beleza? Claro, que se amole, que fai metida nese corpo?
• Temos dereito a rirnos dunha muller maltratada porque volve co seu home a pesar de que a maltrata? Por suposto, é que a tipa non aprende, vaille a marcha.
• Temos dereito a rirnos dunha persoa que é ignorante?  Que aprenda, total nós somos listos.
• Temos dereito a rirnos da nosa propia ignorancia? Supoño que si, non?, despois de todo o importante é rir.
• Temos dereito a rirnos da forma de falar doutras persoas ou do seu idioma? Por supostísimo, é que os demais non falan, ladran.
• Temos dereito a rirnos das súas crenzas, ideoloxía, costumes, etc.? Seguramente, son tan distintos aos nosos!
• Se cremos que temos dereito a rirnos de todo iso ou de algo do citado deberiamos facérnolo mirar, pode ser preocupante, máximo cando os educadores seica debemos transmitir valores de respecto, tolerancia e interese pola cultura, entre outros.
• Ás veces, a risa pode ser moi perigosa, pero cando vai acompañada de ignorancia resulta aterradora, porque nos embrutece, fainos manipulables e alimenta monstros e tiranos.

Vinte das 55 mentiras sobre a lingua galega

Máis de 60 localidades galegas e de todo o mundo acollerán mañá a presentación expansiva de 55 mentiras sobre a lingua galega, ensaio coordinado polo profesor Xosé Henrique Costas co que a Plataforma ProLingua quere achegar unha ferramenta útil para desmontar as principais falacias que ao correr da historia que se veñen vertendo sobre o idioma dende os sectores galegófobos co obxectivo de frear o proceso de normalización da lingua galega.

Mañá andaremos por Noia para pechar os últimos preparativos da presentación que terá lugar na Casa de Cultura Avilés de Taramancos, na que contaremos coa participación de Lola Arxóns, Carlos Maquieira e Agustín Agra. Grazas a eles tres pola súa xenrosidade e a Lola Caramés, Pepe Barreiro e Davide por facer posíbel o acto.

Para ir abrindo boca, a profesora Pilar Ponte elaborou, a partir dunha selección de textos de Quique Costas, estas diapos que recollen unha selección de 20 mentiras.

A enchermos Compostela

Fonte: Xornal de Galicia

Este vindeiro domingo temos unha cita ineludíbel en Santiago de Compostela para asistir á convocatoria da plataforma Queremos Galego, manifestación que pese a contar co apoio explícito dos partidos da oposición e doutras organizacións políticas extraparlamentarias, de sindicatos e de medio milleiro de colectivos de todo tipo e de todos os puntos do país, está a pasar desapercibida nos medios de comunicación de referencia, nomeadamente a televisión e a radio galegas.

Malia todo, nos últimos meses estamos asistindo a unha reactivación da mobilización social en torno ao idioma como non se vivía dende, practicamente, finais dos anos oitenta. Polo tanto, para moitos e moitas da miña xeración esta  situación de efervescencia é nova. Como sociedade, e salvando determinados momentos puntuais e  o traballo de colectivos concretos, andabamos anestesiados na falsa “pax lingüística” que nos facía crer en mundos irreais que non existían mentres o conflito lingüístico se agudiza(ba) e a substitución lingüística se acelera(ba) até limites dramáticos. Son precisamente determinados sectores políticos, sociais e económicos os que quitaron as caretas para, lonxe da cordialidade e as palabras doces que durante anos fomos asimilando (para non incomodalos) como actitudes para lograr o avance social do galego, espertar as conciencias cos seus ataques frontais aos dereitos democráticos dos galegofalantes.

Poderiamos citar o retroceso na administración pública cando aínda existen espazos vetados para o galego, a exclusión de facto da lingua no ensino coa volta a marcos lexislativos xa superados, os recortes en todas as vías de impulso do galego nas industrias culturais (libros, artes escénicas e audiovisuais, música, feiras sectoriais, etc.),  o eterno retorno a polémicas intereseiras e acientíficas como a da toponimia, o abandono (programación cultural e infantil, informativos en castelán, dobraxe, etc.) do papel estatutario da CRTVG como motor para a normalización do da cultura e o idioma que lle dan sentido á entidade, o abandono de programas pioneiros para a introdución do galego nas novas tecnoloxías, o cuestionamento da LNL e o PXNLG e até a fin dos usos ritualizados no ámbito institucional. Son todos eles pasos atrás que se sosteñen nun discurso galegófobo de tintes reaccionarios que lle reserva ao galego, daquela aos galegofalantes, un lugar secundario na sociedade onde os nosos dereitos pasan a ser conculcados sistemática e legalmente. Caíron certos clixés, veuse abaixo o discurso politicamente correcto de todos estes anos, desevendáronse aqueles que nunca aceptaron o proceso lexítimo e democrático que aspira a equiparar o estatus xurídico e social do galego respecto do castelán.

Recoñecendo os erros propios do movemento galeguizador, en canto ao discurso, a estratexia e a praxe, semella que a mobilización social comeza a callar con diversas propostas que converxen nun único obxectivo, a defensa e promoción da lingua galega. Á andaina de Queremos Galego súmase a plataforma ProLingua, presentada en sociedade o pasado sábado 3 de outubro; a iniciativa Galego. Patrimonio da Humanidade, que nos convoca para o 14 de novembro en Santiago; a marcha socializadora de Convers-ando;  ou os movementos reintegracionistas agrupados en torno ao Manifesto pola Hegemonia Social do Galego e Galego Sempre Mais.

E, por riba de todos estes encontros colectivos, aos que habería que engadir outros moitos que xurdiron dentro e fóra do noso país, o compromiso individual de cada persoa coa lingua.

Prolingua, plataforma a prol da defensa e a promoción da lingua galega

Preséntase na rede Prolingua, plataforma á que se poden sumar todas as persoas comprometidas na defensa do idioma e na promoción do seu uso en todos os ámbitos, tanto públicos coma privados.  A seguir reprodúcese o manifesto e as normas de funcionamento deste novo colectivo:

INTRODUCIÓN

A Lingua Galega é o máis prezado patrimonio inmaterial do pobo galego. É o que nos identifica coma o que somos, galegas e galegos, e o que nos dá un lugar propio no mundo.

ANTECEDENTES

Os galegos sentímonos orgullosos de ter unha lingua milenaria cun glorioso pasado que, por circunstancias políticas, entrou nun túnel de silencio forzoso nas primeiras décadas do século XVI ata se converter en instrumento de marxinación e sufrimento moral e físico de moitas xeracións. O ininterrompido uso oral que dela fixo a xente humilde e o traballo das elites intelectuais que a partir do século XIX souberon rehabilitala, fixeron posible salvar o que é o principal elemento de identidade dos galegos e a base esencial da nosa cultura.

O traballo de todas esas persoas propiciou que hoxe Galicia sexa unha nacionalidade histórica e que conte con autonomía política, e os diferentes gobernos autonómicos foron poñendo os alicerces para a recuperación social da lingua galega, particularmente nos eidos do ensino, da administración e dos medios de comunicación públicos.

PRESENTACIÓN

ProLingua é unha plataforma creada por persoas de moi diversa ideoloxía e profesión que ten como obxectivos exclusivos a promoción do galego como lingua propia de Galicia (e das comarcas estremeiras) e a consecución da súa oficialidade real, que pasa por unha presenza normal en ámbitos dos que se mantén practicamente excluída, como a empresa, a xustiza e outros servizos públicos e privados, especialmente os medios de comunicación.

En función disto, declaramos como obxectivos irrenunciables de ProLingua a totalidade dos contidos da actual Lei de Normalización Lingüística de 1983 e o Plan Xeral de Normalización da Lingua Galega de 2004, que contaron, en ambos casos, coa aprobación por unanimidade do Parlamento de Galicia. Estamos nun Estado de dereito e como cidadás e cidadáns esiximos que se cumpra de xeito pleno a lexislación existente en materia lingüística. Asemade esiximos que non se leve a cabo ningunha medida lexislativa que supoña perda de dereitos por parte das galegas e dos galegos a usaren e coñeceren a lingua galega e a facer dela o seu sinal de identidade galega.

FUNCIONAMENTO

-Establécese como único requisito ás persoas que desexen pertencer a esta plataforma, a intención de se comprometeren na defensa da lingua galega e na promoción do seu uso en todos os ámbitos, tanto públicos coma privados.

-Dado que a lingua galega é patrimonio do pobo galego, rexeitamos calquera pretensión de apropiarse dela ou de atribuírlla a calquera grupo ou ideoloxía particulares. Por iso ProLingua se declara unha plataforma apartidaria e plural.

-Os membros de ProLingua sono a título persoal e non portan representatividade ningunha de grupos ou asociacións na súa pertenza a esta plataforma.

-ProLingua promoverá accións de todo tipo encamiñadas á consecución dos seus obxectivos, mais nunca se sumará como ProLingua a ningunha acción allea, á que terán plena liberdade de agregarse as persoas que a integran de forma individual.

-Cando nunha acción figure o logo de ProLingua nunca poderá figurar ningún outro, sexa do tipo ou motivación que sexa.

-A representatividade de ProLingua recae na totalidade dos seus membros en plena igualdade e non terá máis camiño de interlocución cos poderes públicos có cumprimento íntegro dos seus obxectivos.

A sociedade civil actívase a prol do idioma

Paso por Brétemas e traio nas mans unha bola de pan quentiño para nos alimentar de ilusións e savia nova na defensa da lingua.

Galego. Patrimonio da Humanidade

Ata hai pouco tempo era un valor compartido, que formaba parte dos consensos básicos sobre os que se articulaba o autogoberno de Galicia, que o idioma galego era merecente dunha especial protección por parte dos poderes públicos. Ese valor partía da subordinación histórica dun idioma que foi sempre o das maiorías populares pero que tamén estivo sempre discriminado ou proscrito, salvo os períodos en que Galicia e España gozaron da democracia. A liberdade e o dereito ao uso do idioma propio foron historicamente da man.

A pretensión de facer crer nunha inexistente imposición lingüística disimula o intento de liquidación do idioma galego e de supremacía do castelán. Os que tal sosteñen queren evitar a presenza do galego nas súas vidas para pecharse en ámbitos en que o castelán sexa o único idioma. Pero Galicia é unha sociedade na que se falan dúas linguas que, non se pode negar, están en situación de desigualdade, polo que o galego debe recibir unha especial protección. Só así se poderá afirmar que se actúa en xustiza e na procura da igualdade entre os dous idiomas.

Esa é a letra e o espírito da Constitución, do Estatuto de Autonomía, e da vixente Lei de Normalización Lingüística. As sentenzas do Tribunal Constitucional así o confirman. Sen embargo, o PP saíu do consenso. Pero gañar unhas eleccións non autoriza a destruír o que é unha das bases da convivencia na nosa sociedade e un dos signos da nosa existencia como país.

A sociedade galega que sente aprecio cara a súa lingua –independentemente de cal sexa o idioma no que se expresa usualmente– debe reclamar unha volta do PP a un terreo común, así como mostrar o seu acordo coas políticas de afirmación positiva para o idioma galego, que o propio PP impulsou desde a Xunta, e que non buscan senón a súa protección. O idioma de Galicia é un patrimonio da humanidade que debemos custodiar e garantir como medio de comunicación e de creación.

 

PD 08-07-2009: A Mesa pola Normalización Lingüística lanza a plataforma Queremos Galego.

PD 20-07-2009: anúnciase un novo colectivo, Prolingua.