Rúbrica para a avaliación de traballos de Lectura (2º Ciclo ESO)

Dende o curso pasado veño empregando esta rúbrica (ese palabro!!!) para os traballos de lectura de 3º e 4º da ESO e pode dicirse que, logo dalgúns retoques iniciais, está razoablemente asentada non só para min senón tamén para o alumnado, que é o máis importante.

Con todo, hai que aplicala con cautela e flexibilidade de acordo cos procesos de autocorrección asentados na aula e cos contidos e destrezas traballados por cadaquén cos seus grupos. Pode entenderse que se lle dá moito peso ao formato e ao cumprimento dos prazos de entrega (30%) fronte á corrección estritamente lingüística (20%), mais entendo que no 2º ciclo da ESO así debe ser xunto coa expresión xeral, as propiedades textuais, a capacidade analítica e argumentativa.

A rúbrica compleméntase coas claves de autocorrección para a expresión escrita (moito máis simplificadas que aquelas quiméricas que ensaiei nalgún momento, madia leva!) e permite, evidentemente, unha segunda entrega do traballo xa revisado.

Por suposto, agardo as vosas suxestións e propostas. Se alguén a quere en formato word (tamén está en scribd), non ten máis que enviar un correo a landin@edu.xunta.es.

Floco de Millo: ela é booktuber

Recén saída do forno, e aínda co arrecendo tenro do pan fresco, chega a primeira recensión en vídeo dunha novela da nosa Floco de Millo, Iria Vázquez (4º ESO B), que se estrea como booktuber na súa canle de Youtube con Agosto do 36.

O mérito é seu, que entre diferentes posibilidades que lles dei -apenas comentada moi por riba cun exemplo: Made in Galiza, por Sebas G. Mouret- para se saír do tradicional traballo escrito sobre unha lectura de clase escolleu esta. Hai outra reseña do curso pasado sobre Unha estrela no vento, de Nico (Nicolás Porto), mais ten que pasar polo taller de edición. Moitos parabéns a ambos por se saíren do rego e ter iniciativa para probar novas fórmulas!

O fenómeno dos booktubers procede do mundo anglosaxón pero chegou con forza ao ámbito hispánico a través dos países sudamericanos, como soe pasar con moitas  tendencias deste tipo. Neste artigo de Ramón Nicolás no seu Caderno da Crítica e nestas aproximacións da prensa (unha e dúas), hai exemplos dabondo para se mergullar no fenómeno Booktuber. Algo máis:

• Unha referencia: El Coleccionista de Mundos, ou Sebas G. Mouret. Deumo a coñecer hai dous ou tres cursos o compañeiro Orlando e dende aquela Mouret xa puxo en marcha tamén unha canle en galego: O rocho das ideas.
• Outra moza booktuber que me dá a coñecer Heladio: Nubes baixo ti.
• Unha idea para promocionar a lectura: Eu leo, eu son Booktuber, da Biblioteca Municipal de Narón.
• Unha experiencia: Booktuber en galego, no IES Illa de Sarón (Xove).
• Unha guía: Como ser un booktuber?, no blogue do Praia das Palabras (Clube de Lectura do IES de Vilalonga).

Haberá que explorar máis en serio esta ferramenta como canle de difusión da literatura no ensino e como recurso para estimular a comunicación e a creatividade na materia de Lingua.

Actualización de materiais sobre lírica medieval galego-portuguesa

No primeiro trimestre publicaba unha selección de recursos sobre a lírica trobadoresca que acostumo a empregar nas aulas para acompañar unha proposta de comentario de cantigas. Cómpre agora unha nova actualización daquela entrada para traer ao blogue unha presentación de diapositivas moi completa (orixe, cronoloxía, autores e intérpretes, códices e xéneros maiores profanos, con abundantes exemplos de tópicos temáticos e recursos formais) asinada polo usuario de slideshare Vinseiro. Semella que este traballo terá continuidade nunha segunda parte para atender ao cancioneiro relixioso e aos xéneros menores.

Así mesmo, recomendo tamén considerar os materiais do colega portugués blog12cad:

• Quadro-síntese
• Comentarios de Dona fea e Roi Queimado morreu de amor
• Comentario de Senhor, eu vivo coitado
• Comentario de Quer’eu em maneira de proençal
• Comentario de Pois as nossas madres van a San Simón
• Comentario de Ai flores, ai flores do verde pino
• Comentario de Como eu vivo coitada
• Comentario de Ondas do mar de Vigo

Por último, completamos a escolma con estoutro diaporama sobre os tópicos de amor elaboarda no IES de Tomiño:

Xaneiro mollado, se non é bo para o pan, é bo para o gando

Prestoume a idea que Pilar Ponte acuñou no seu blogue e concretou nunha categoría, Para min e para ti, que recolle materiais publicados por diferentes persoas que poden ser aproveitables para as aulas. Esta entrada podería formar parte desa proposta pois recolle materiais publicados en distintos sitios web, que escolmo xunto con algún artigo propio para completar o tema xa recorrente da riqueza lingüística da lingua galega para nomear a chuva e outros fenómenos metereolóxicos.

Galicia Ciencia (04-01-2016)

Galicia Ciencia, páxina sempre interesante e de primeira utilidade, publica hoxe As cen palabras en galego para designar a chuvia coincidindo con este comezo de ano de temporal ininterrompido e recuperando a tese de investigación da profesora Elvira Fidalgo, que publicou artigos como “Denominacións galegas de chuvia / chover” (referencia bibliográfica aquí) e A onomatopeia como creadora de denominación da chuvia/chover. Noutras obras colectivas tamén atopamos traballos como os das investigadoras M. González González e B. Varela Vázquez: As denominacións da ‘chuvia miúda’: variedades diatópicas e lingua literaria e Denominacións para ‘ceo’ e ‘nubes’ en galego moderno.

Mais para aplicar directamente nas aulas recupero estes exercicios léxicos da páxina Anxo González e Vitoria Ogando e mais tres artigos propios publicados neste blogue e no do Departamento de Lingua Galega do CPI Manuel Padín Truiteiro de Soutomaior, especialmente o terceiro deles, que inclúe algúns temas musicais:

• Cantas formas temos para dicir ‘chuva’ en galego? (Lingua de Negueirós, 18-04-2013).
• Orballo, poalla, mera, chuvisca, barruzo… (Caderno de lingua, 26-01-2014).
• Se orballa, deixa orballare (Lingua de Negueirós, 26-01-2014).

Engado, así mesmo, unha proposta de traballo de aula que me dá a coñecer Miro Villar en Twitter: O alumnado de 3º da ESO do CPI Viaño Pequeno fixo en 2014 este Dicionario da chuvia en Trazo. Grazas, Miro!

Fraseoloxía, música, fotografía, cinema, literatura e ensaio… o tema dá para un mundo entre nós. Lembrades esta imaxe de Manuel Rivas en Unha espía en el reino de Galicia (Xerais, 2002):

Os indíxenas levan o paraugas como un apéndice, suxeito ás vértebras dorsais a maneira de aleta de peixe. Como bo anfibio, o que máis lle gusta ao galego é falar do tempo. Se é de política, remítese á meteoroloxía… -Mexan por nós e edicimos que chove. -Home, nunca choveu que non escampara ! O galego anfibio está en perigo de “abdución”. Ós abducidos de Expediente X méteselles un ser estraño na cachola. Os galegos abducidos méteselles unha especie de tío cachas de Vigilantes de la playa que se amouca cando chove como se caera augarrás. Trátase dunha mentalidade que considera exóticas as chuvieiras, os orballos, as brétemas, a rosa dos ventos e toda a paisaxe indómita do ceo. E Constrúense as cidades e vilas de maneira trapalleira, sen ter en conta o eterno retorno das augas, como se as borrascas das Azores foran un conto do Xestal. O galego anfibio sabe que Galicia non sería Galicia sen a chuvia. Respira polas branquias e leva o paraugas coa elegancia dun brazo ortopédico.

“O paraugas”, de Dani Vázquez: https://www.flickr.com/photos/dani_vazquez/albums

Quen se anima a facer unha escolma de materiais humorísticos comezando, por exemplo, coas viñetas de Luís Davila ‘O Bichero’? Baixo a etiquetas metereoloxia (sen til) e metereoloxía (con til) xa publicou máis de medio cento de viñetas.

Luís Davila, “O Bichero”

Proposta de comentario literario para unha cantiga medieval

Actualizamos os recursos sobre a literatura medieval con esta proposta de comentario literario para as cantigas coa intención de saír dos comentarios guiados con preguntas que se adoitan realizar neste nivel.

Ver este documento en Scribd

Ao mesmo tempo, acompañamos esta modesta achega con materiais de referencia de elaboración allea, en concreto da incansable Sofía Rama e de Ana Martíns.

Da primeira compañeira, á que lle agradecemos a inxente cantidade de materiais, recursos e propostas de calidade que partilla na rede con toda a comunidade LGL e os Equipos de Normalización Lingüística, traemos aquí unha presentación xeral sobre a literatura medieval da que destacaría a súa dimensión visual, importante para comprender os recursos formais:

Este traballo compleméntase co desenvolvemento do tema en formato textual e con esta proposta de esquema dese tema (que vén moi ben para traballar as tñecnicas de estudo e mesmo a análise de textos expositivos). Pasando xa ás cantigas de amigo, destacariamos, ademais dunha selección de textos de Sofía Rama,  outros dous diaporamas sobre este xénero. Por unha banda, da mesma profesora temos unha presentación xeral que achega dúas interesantes relacións das cantigas de amigo coas carxas e co “neotrobadorismo” do Colectivo Ronseltz e mais Antón Reixa, ademais da xa mencionada achega visual aos recursos formais.

Por outra banda, Ana Martíns é autora deste traballo que se detén na tan interesante e suxerente simboloxía presente nas cantigas de amigo:

Non queda máis que agradecerlles a contribución a amabas e lembrar outras entradas anteriores relacionadas con esta temática:

• Presentación sobre literatura galego-portuguesa medieval.
• Literatura trobadoresca galego-portuguesa: esquemas dos xéneros profanos.
• Como se facían os manuscritos medievais?
• Cantigas de Martín Códax.

Para descender a un nivel máis especializado, na páxina do Grupo de Investigación Lingüística e Literatura Galega ILLA dungha completa listaxe de recursoe en liña.

Xeolocalización da videoconferencia do VI Día da Ciencia en Galego

En apenas 48 horas asistiremos unha vez máis á videoconferencia que a Coordinadora Galega de ENDL organiza con motivo do Día da Ciencia en Galego, que xa vai pola súa 6ª edición. Trátase dun evento que dende o ano 2010 achega milleiros de estudantes a temáticas de interese dos ámbitos da ciencia e a tecnoloxía, precisamente as áreas de coñecemento vetadas para a lingua galega polo Decreto do Plurilingüismo que impuxo a Consellería de Educación da Xunta de Galicia.

Nesta edición, Xurxo Mariño será o encargado de impartir unha suxerente charla baixo o título “A máquina que constrúe a mente e a realidade”, que está a superar os datos de participación desta actividade con 106 centros e máis de 6200 alumnos e alumnas inscritos. Se xeolocalizamos os centros participantes sobre un mapa achegamos unha perspectiva xeral moi potente que permite tecer unha impresionante rede de puntos nos que a ciencia e a tecnoloxía falará outra vez en galego. O mapa que se ve a seguir é moi simpliño, apenas contén puntos xeolocalizados e texto, nin imaxes nin vídeos incrustados (ampliade imaxe premendo no cadrado do ángulo superior dereita).

Sobre mapas dixitais xa falamos unha vez aquí. Recomendamos tamén este interesante artigo publicado no portal Cultura Galega

Case todo Xosé María Díaz Castro nun clic

A Coordinadora Galega de ENDL lanza a páxina monográfica de recursos didácticos sobre as Letras Galegas e a figura de Xosé María Díaz Castro. Con este especial, xa van cinco anos compilando materiais para a comunidade educativa e todas as persoas interesadas na efeméride.

De entro todos os recursos, destacaría o proxecto A lus do mundo que se desenvolve no IES Poeta Díaz Castro de Guitiriz por interdisciplinar, ambicioso , pola súa vontade socializadora e, por suposto, polo marabilloso resultado de todo o que están a facer.

Proposta para elaborar o Proxecto Lingüístico de Centro

A necesidade de contarmos cunha planificación lingüística de centro rigorosa e baseada en presupostos sociolingüísticos e pedagóxicos innovadores, ademais de útiles e produtivos para o alumnado e a sociedade, descarrilou coa chegada á Xunta de Galicia do goberno de Núñez Feijóo, que derrogou, por intereses electorais e dende presupostos ideolóxicos sectarios, o Decreto 124/2007 sen ser avaliado, a pesar de que se enmarcaba nun Plan Xeral de Normalización consensuado no Parlamento e polos axentes do ámbito educativo.

Como xa abordamos nalgunha ocasión con anterioridade, traemos ao Caderno unha proposta moi interesante para aplicar no marco lexislativo actual, o deostado e mal chamado Decreto para o Plurilingüismo. Esta presentación, de Susana Arís (do IES Illa de Arousa, modélico tamén polo seu compromiso co ensino público) é un moi bo modelo de intervención tanto pola contextualización inicial do PLC como pola guía que nos ofrece para elaborar o documento e as medidas prácticas contidas nel. Destacaría, especialmente, que se trata dunha proposta cunha sólida base teórica, moi traballada e que combina adecuadamente o traballo das competencias e os instrumentos utilizados. Incorpora tamén a avaliación e inclúe un consello na diapositiva nº 66 que, se cadra, ten que verse antes do resto. 😉 Aínda que está deseñada para a ESO, é adaptable a outros niveis educativos.

Complétase esta entrada con diversos modelos de enquisas sociolingüísticas elaboradas por Equipos de Normalización Lingüística recentemente (IES Pazó da Mercé das Neves, IES de Chapela de Redondela e  IES Pintor Colmeiro de Silleda).